دکتر ولایتی ضمن قرائت اشعاری از حکیم
ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه، به هدف والای پژوهش در فرهنگ اشاره کرد که نشان می دهد
موضوع پژوهش موضوعی نیست که امروز و در جامعه امروزی غرب مطرح شده باشد بلکه این بحث
ریشه در تاریخ و تمدن ایرانی اسلامی ما دارد.
مشاور مقام معظم رهبری در امور بین الملل
در ادامه سخنان خود با قرائت ابیاتی از شاهنامه که حکیم فردوسی از آیه 83 سوره شریفه
شعرا برداشت کرده است در تشریح این آیه اظهارداشت : حکم در این آیه همان حکمت است و
حکمت هم به معنای رسیدن به حق از طریق علم و آگاهی است برای شناخت موجودات و افعال
نیک. به عبارتی شناخت موجودات و افعال نیک
دو بال حکمت در اسلام است لذا در اسلام به پزشک هم حکیم می گویند و پزشکی که حکمت نداند
حکیم نیست و یا پزشک درمعنای اسلامی کلمه نیست.
وی معنای امروزی پژوهش را شامل روندی
دانست که پس از شناخت مسئله و مشخص شدن سوال ، پاسخ سوال را با تحقیق پیدا کنیم و در
نهایت این پاسخ را کاربردی کنیم و افزودد: تا اینجا نگاه ما به پژوهش با نگرش غربی
ها مشابه است اما در نگرش اسلامی این کار برای دست یافتن به حق انجام می شود.
دکتر ولایتی به ذکر یکی از موارد تاریخی
پژوهش پرداخت که نشان می دهد موضوع پژوهش و کاربرد آن موضوعی ریشه دار در فرهنگ ما
است و اظهار داشت: حکیم بوزجانی یکی از بزرگان ما در علم ریاضی است که کتابی با عنوان
المنازل فی مایحتاج العمال و صناع الی یهندسه را تالیف کرده است .این کتاب که حاصل
پژوهش این حکیم در سال 379 است کاربرد هندسه در صنعت و معماری را بیان می کند . در
سال 397 هجری قمری هم بر اساس این کتاب معماران آن زمان بنای گنبد کاووس را که به لحاظ
تناسب، متناسب ترین بنا در دنیا است را ساختند . این بنا که مرتفع ترین بنای آجری دنیا
است نتیجه کاربردی پژوهش این حکیم در هزار سال پیش است .
وی در ادامه برای طرح نمونه دیگری از
پژوهش در تاریخ تمدن ایرانی و اسلامی به علم نجوم اشاره کرد و گفت: زمانی که نجوم دنیا
بر اساس فلکیات بطلمیوسی بود، منجمان معتقد بودند که خورشید و زهره و عطارد و ماه بر
یک محور به دور زمین می گردند بنابراین بر این اساس هیچکدام از این صور نباید از روی
دیگری عبور کند. اما در آن زمان خواجه نصیر در شرح شفا به نقل از شیخ الرئیس می فرماید
که من زهره را چون خالی بر صورت خورشید رصد کردم و این یکی از مواردی بود که در بین
منجمان اسلامی یا پرکپرنیکی که مقدمات نجوم کپرنیکی را فراهم کردند مطرح شد. به عبارتی طرح این نظریه توسط شیخ الرئیس بنیان فلکیات بطلمیوسی
را سست کرد.
دکتر ولایتی نظریه دانشمند بزرگ ایرانی ابن هیثم بصری که مبدع نظریه
اتاق تاریک است را حرکت دیگری برشمرد که در تکمیل کارهای پژوهشی در تاریخ ایرانی اسلامی
ما رخ داده و در تشریح فیزیک رویت گفت: در زمانی که یونانی ها معتقد بودند نور از چشم
به سطح برخورد می کند و بازتاب آن به چشم موجب رویت اجسام می شود، هم شیخ الرئیس و
هم این هیثم اثبات کردند که نور از جسم به چشم می رود و با تنظیم اتاق تاریک چگونگی
فیزیک رویت را بیان کردند.
این استاد دانشگاه تلاش حکمای مسلمان
در علم پزشکی را هم چشمگیر خواند و در این باره به بیان مثال حکیم ابن نفیس که کاشف
گردش خون ریوی است اکتفا کرد.
دکتر ولایتی در خاتمه و پس از ذکر موارد
تاریخی پژوهش در ایران و اسلام ضمن بازگشت
به آیه شریفه 83 سوره شعرا در این باره گفت: این آیه نشان می دهد که حکمت فقط تحقیقی
نیست که به یک نتیجه فیزیکی برسد بلکه هدف نهایی پژوهش در اسلام درک حقیقت است. بنابراین
باید سعی کنیم در حوزه پزشکی به حکمت هم بپردازیم
و بدانیم حکمت فقط تحقیق به منظور دستیابی به فوائد مادی نیست بلکه دستیابی
به فوائد مادی خود وسیله ای است برای راهیابی به حق.
خبرنگار: اعظم مختاری