روش‌هایی برای از بین بردن جای زخم‌ ناشی از سوختگی

فرادید|سوختگی می‌تواند ناشی از تماس پوست با شئ داغ یا ریختن آب جوش روی قسمتی از بدن باشد یا پوستتان در معرض آفتاب شدید و یا مواد شیمیایی قرار بگیرد، یا دچار برق گرفتگی شود و بسوزد. پس از دوران بهبودی جای زخم‌ها اغلب با رنگ و ظاهری متفاوت روی پوست قابل مشاهده هستند. زخم یا همان پوست ضخیمی که تغییر شکل و رنگ داده است، اغلب پس از بهبود زخم‌ها ایجاد می‌شود که پوست آسیب دیده موجب مرگ سلول‌ها خواهد شد. بدن برای ترمیم پوست آسیب دیده پروتئینی به نام کلاژن تولید می‌کند که به ایجاد جای زخم منجر می‌شود.

به گزارش فرادید، زخم‌های سوختگی باتوجه به میزان آسیب دیدگی پوست، می‌تواند بزرگ یا کوچک باشد. شدت سوختگی تعیین می‌کند که آیا جای این زخم‌ها از بین خواهند رفت و یا به طور دائم قابل مشاهده هستند.

احتمال و شدت سوختگی به مدت زمانی که شخص در معرض حرارت بوده و نیز شدت آن بستگی دارد.

سوختگی‌ها بر اساس میزان آسیبی که پوست دیده است، طبقه‌بندی می‌شوند:

• سوختگی درجه اول: این سوختگی‌ها به لایه بیرونی پوست (اپیدرم) آسیب می‌زنند و باعث قرمزی و درد می‌شوند. این زخم‌ها معمولا طی ۶ روز خوب می‌شوند و جای زخم نیز روی پوست باقی نمی‌ماند.

• سوختگی درجه دوم: این سوختگی‌ها هم به لایه بیرونی (اپیدرم) و هم به لایه زیرین پوست (دریم) صدمه می‌زنند. افرادی که دچار سوختگی‌های درجه دوم می‌شوند، علاوه‌بر درد و قرمزی، تاول هم روی پوستشان ظاهر می‌شود. بهبودی این سوختگی‌ها ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد و احتمال بیشتری دارد که زخم ایجاد کنند.

• سوختگی درجه سوم: این سوختگی‌ها شدید‌ترین نوع هستند. آن‌ها به هر دو لایه پوست آسیب می‌زنند و احتمال دارد به استخوان‌ها، تاندون‌ها یا زرد پی‌ها و حتی اعصاب هم صدمه بزنند. پوست افرادی که دچار سوختگی‌های درجه سوم می‌شوند، ممکن است سفید یا سیاه هم باشد. بهبودی این نوع سوختگی‌ها ممکن است بسیار زمان‌بر باشد و زخم‌های عمیقی را هم ایجاد کنند.

زخم‌های ناشی از سوختگی‌های درجه دوم و سوم باتوجه به ظاهرشان و آسیبی که به پوست وارد کرده‌اند، طبقه‌بندی می‌شوند:

• زخم هایپرتروفیک (Hypertrophic): زخم‌های هایپرتروفیک قرمز یا بنفش هستند و بالا‌تر از سطح پوست قرار می‌گیرند. این زخم‌ها با احساس گرما و خارش همراه هستند.
• زخم کانترکچر (Contracture): زخم‌های کانترکچر یا انقباضی، پوست، عضلات و تاندون‌ها را منقبض و حرکت عادی پوست را محدود می‌کنند.
• زخم کلوید (Keloid): زخم‌های کلوید برآمدگی روشن و بی‌مو را به وجود می‌آورند و یا به معنایی ساده‌تر همان تاول را ایجاد می‌کنند.

اگر زخم ناشی از سوختگی از مدت‌ها قبل شکل گرفته باشد، با این روش‌ها می‌توان ظاهر آن را بهبود بخشید:

• استفاده از ژل سیلیکون: تحقیقات حاکی از آن هستند که این ژل می‌تواند به روند بهبودی جای سوختگی کمک کند و از اندازه، سختی و قرمزی آن بکاهد.
• مراقبت از آن قسمت در برابر نور خورشید: اشعه‌های ماورای بنفش خورشید ممکن است سبب تیره‌تر شدن یا مشخص‌تر شدن جای سوختگی شوند. توصیه می‌شود برای مراقبت بهتر از لباس‌های محافظ یا ضد آفتاب با اس پی اف (SPF) 30 یا بالا‌تر استفاده کنید.
• مراقب محصولات غیر تجویزی برای از بین بردن جای سوختگی باشید؛ زیرا اثربخشی این محصولات به هیچ عنوان آزمایش نشده است.
• در صورتی که نگران از بین بردن جای سوختگی هستید، درباره راه‌کار‌های موجود برای کاهش بافت آسیب دیده با پزشک خود مشورت کنید.

پزشکان متخصص AAD این گزینه‌های درمانی را برای کاهش علائم و جای سوختگی ارائه می‌دهند:

• تزریق استروئید که باعث کاهش درد می‌شود و از اندازه کلوید و سایر زخم‌ها می‌کاهد.
• درمان با لیزر که ممکن است قرمزی، درد و سختی کلوید و سایر زخم‌ها را کاهش بدهند.
• جراحی برای از میان برداشتن بافت‌های آسیب دیده، کاهش مقدار زخم کلوید و بهبود حرکت پوست.

این درمان‌ها همگی می‌توانند به کاهش جای سوختگی کمک کنند؛ اما آن‌ها را کاملا از بین نمی‌برند و بهبود کامل زخم‌ها می‌تواند پروسه‌ای زمان‌بر باشد.

از کرم‌های حاوی ویتامین A یا ویتامین E برای زخم و جای سوختگی استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است باعث نمایان‌تر شدن ظاهر آن‌ها شوند.

در صورتی که اخیرا دچار سوختگی شدید، برای پیشگیری از زخم شدن جای آن یا کاهش شدت زخم‌ها نکات و موارد ذکر شده را دنبال کنید:

بلافاصله پس از سوختگی:
• محل آسیب دیده را زیر شیر آب سرد یا ولرم بگیرید؛ سپس اجازه بدهید پوست آن ناحیه خودش خشک شود.
• روغن آنتی بیوتیک را روی جای سوختگی بمالید. از اپلیکاتور استرلیزه استفاده کنید تا زخم عفونت نکند.
• روی جای سوختگی گاز بگذارید و آن را با باندی که نمی‌چسبد، بپوشاند.
• در صورتی که زخم به جای خوب شدن قرمز‌تر شد، به پزشک مراجعه کنید.

شخص آسیب دیده مدتی بعد از اینکه زخم کمی بهبود یافت، می‌تواند:
• هر روز به مدت چند دقیقه پوست اطراف محل آسیب دیده را با دقت بکشد تا از جمع شدن پوست در آن قسمت جلوگیری کند.
• اجازه بدهید تا تاول‌ها خودشان بترکند و آبشان تخلیه شود؛ سپس از یک پزشک در خواست کنید تا پوست مرده را بردارد.
• ناحیه آسیب دیده را تا چند ماه با لباس مناسب یا ضد آفتاب بپوشانید.

برای اینکه اطمینان حاصل کنید جای سوختگی در حال بهبودی کامل است، مرتب به پزشک مراجعه کنید. قطعاً پزشکان توصیه‌هایی برای پیشگیری از زخم شدن یا بهتر شدن آن ارائه خواهند داد؛ همچنین روند بهبود زخم را بررسی می‌کنند.

درمان سریع و مناسب سوختگی موجب کاهش خطر ایجاد زخم و شدت آن می‌شود.

هر فردی می‌تواند سوختگی‌های درجه اول را در خانه با ۵ دقیقه قرار دادن جای سوختگی در آب خنک درمان کند.

افرادی که دچار سوختگی درجه دوم می‌شوند، باید به پزشک یا بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنند؛ اما سوختگی‌های جزئی را نیز می‌توان با استفاده از روش‌های زیر درمان کرد:

• پماد آنتی بیوتیک: مالیدن یک لایه نازک پماد آنتی بیوتیک روی قسمت آسیب دیده روند بهبودی را سرعت می‌بخشد و از خطر عفونت نیز می‌کاهد.
• باند پیچی با گاز: پوشاندن جای سوختگی با گاز استریل و غیر چسبنده از پوست محافظت می‌کند و احتمال عفونت را کاهش می‌دهد.
 سوختگی‌های درجه سوم بسیار جدی هستند و باید فورا و بدون هیچ درنگی به بخش فوریت‌های پزشکی ارجاع داده شود.

مراقبت‌های سوختگی‌های درجه سوم عبارت‌اند از:

• پوشاک متراکم:پارچه‌های کشی و سختی هستند که به ناحیه آسیب دیده کمک می‌کنند. این فشار سبب می‌شود پوست بازسازی شود. فرد آسیب دیده نیز احتمالا تا چند ماه تمام روز از این پوشاک استفاده می‌کند تا سوختگی خوب شود.
• پیوند پوست: در این پیوندها جراح از قسمت دیگری از بدن یا حتی از یک فرد اهدا کننده پوست سالم را می‌گیرد و با آن ناحیه سوخته پوست را می‌پوشاند.
• جراحی: در صورتی که سوختگی سبب شود بخش‌هایی از پوست به هم بچسبند، ممکن است فرد برای رهایی از شر آن پوست‌ها و افزایش دامنه حرکتی‌اش، مجبور به جراحی شود.
• فیزیوتراپی: برخی مواقع برای ترغیب به حرکت در آن نواحی از بدن که دچار کانترکچر یا جمع شدگی پوست ناشی از سوختگی شده‌اند، مفید است.

در صورتی که جای سوختگی طی یک هفته خوب نشود، مقدار و شدت آن به هر میزان که باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که زخم ناشی از سوختگی شدید است یا به مرور زمان از بین نمی‌رود؛ نیز باید به پزشک مراجعه کرد.

استفاده از ژل آلوئه‌ورا، مصرف غذا‌های مملو از آنتی اکسیدان، نوشیدن آب فراوان و مصرف تعدادی از مکمل‌ها نیز برای از بین بردن جای سوختگی مفید هستند و هم فرایند بهبود را سرعت می‌بخشند. حتما قبل از آنکه چیزی را روی زخم‌های عمیق بمالید یا مکملی را مصرف کنید، حتما با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا ممکن است با سایر دارو‌هایی که مصرف می‌کنید، تداخل داشته باشند.

جای سوختگی به شدت آن و سرعت عمل در رسیدگی به زخم بستگی دارد. سوختگی‌های اندک درجه اول به مرور زمان خودشان بهبود می‌یابند و هیچ جای زخمی باقی نمی‌گذارند. سوختگی‌های درجه دوم و سوم ممکن است زخم‌هایی به جا بگذارند و درمان‌هایی همچون پیوند پوست و پوشاک متراکم می‌توانند به کاهش ظاهر شدن آن‌ها در دید‌ها کمک کند و فرایند بهبودی را سرعت ببخشد.

منبع: medicalnewstoday