پیرامون رهاسازی آب هیرمند و برخی تعاملات میان ایران و هیأت حاکمه افغانستان پیرامون حق‌آبه ایران مطابق معاهد ۱۳۵۱ مباحثی وجود دارد که نیاز است به این موضوعات پرداخته شود:
از زمان روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، ایشان پست مهم نمایندگی ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان را ایجاد و فردی باتجربه در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی را سکاندار آن کرد.
حسن کاظمی قمی به عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان از همان روزهای اول فعالیت موضوع حق‌آبه ایران را در دستور کار قرار داد و با سفر چندباره به افغانستان و دعوت از طرف مقابل این موضوع را با جدیت دنبال نمود.
حاصل این پیگیری‌ها همین بود که از ابتدای سال جاری، هیأت حاکمه افغانستان که خود نیز از ابتدا با تأمین حق‌آبه ایران موافق و بر آن تأکید می‌کرد، تاکنون دوبار اقدام به رهاسازی آب پشت سد کمال‌خان به سمت ایران کند موضوعی که خود می‌تواند راه تعامل میان دو کشور همسایه را هموار سازد.
در گام اول رهاسازی آب سد کمال‌خان به سمت ایران که در اوایل سال اتفاق افتاد حدود ۴ میلیون مترمکعب از حق‌آبه حدود ۸۲۰ میلیون منر مکعبی ایران تأمین شد که خوب فاصله زیادی با حد مطلوب داشت.
در آن زمان به واسطه برخی ناهماهنگی و عدم تسلط هیأت حاکمه جدید بر مسائل آبی، بخشی از این آب به سمت گودزره رفت و مردم ایران و افغانستان از آن بهره‌ای نبردند.
اطلاعات مقامات محلی در ولایت نیمروز افغانستان نشان می‌دهد که در این مرحله و تا این لحظه آبی به سمت شوره‌زار نرفته و با سرعتی نسبتا خوب به سمت ولایت نیمروز افغانستان و سپس خاک ایران در حال حرکت است.
این نکته را باید مدنظر داشت که با توجه به موقعیت سد کمال‌خان حدود ۶۵درصد آب رهاسازی شده برای مصرف مردم جنوب غرب این کشور خواهد بود و حدود ۳۵ درصد از آن به سمت کشورمان سرازیر می‌شود بنابراین باید منتظر ماند و دید که با توجه به حجم خشکسالی گسترده در افغانستان و همچنین عدم لایروبی مسیر آب و برخی مشکلات فنی دیگر چه میزان از حق‌آبه کشورمان در این مرحله تأمین می‌گردد.
هیأت حاکمه افغانستان خود با مشکلی اساسی به نام ریزگردها مواجه است که درابتدای سال جاری و به واسطه همین عدم تأمین آب تالاب‌ها گریبان بخش اعظمی از مردم این کشور را گرفت بنابراین او به خوبی می‌داند که رهاسازی آب از سد کمال‌خان به خوبی تا حد زیادی این مشکل اساسی زیست‌محیطی او را نیز مرتفع می‌سازد.
آنچه از موضوع آب میان دو کشور ایران و افغانستان و روند پیگیری این موضوع در یک سال گذشته پس از پایان اشغال افغانستان برمی‌آید این است که همواره با تعامل، همدیگرپذیری، همکاری طرفینی و بهره‌مندی از دیپلماسی غیررسمی و ظرفیت مشترک مردمی می‌توان به خوبی منافع مشترک را تأمین نمود.
۳۱۱۳۱۱
